[Cambio Scena - Lucilla incontra Maximus mentre esce dalla tenda di Marco Aurelio]
| 3.1.1 | LUCILLA: Nunc pater meus te maxime diligit. |
| 3.1.2. | MAXIMUS: Domina. |
| 3.1.3 | LUCILLA: Non semper res ita se habuerunt. |
| 3.1.4 | MAXIMUS: Multa mutant. |
| 3.1.5 | LUCILLA: Scilicet, sed non omnia. Maxime, consiste! Os offer! Mihi anxius videris. |
| 3.1.6 | MAXIMUS: Multi meorum militum confecti sunt. |
| 3.1.7 | LUCILLA: Quid quaerebas a te pater? |
| 3.1.8 | MAXIMUS: Mihi bene dicere antequam domum peterem. |
| 3.1.9 | LUCILLA: Mentiris. Semper omne tuum mendacium animadverti, nam mentiri nescis. |
| 3.1.10 | MAXIMUS: Numquam libero mendacio, more tuo, abusus sum. |
| 3.1.11 | LUCILLA: Non nego. Sed numquam hoc facere debuisti. Miles facilius vitam degit. An putas me omni humanitate exuisse? |
| 3.1.12 | MAXIMUS: Puto te admodum aptam ad expediendum. |
| 3.1.13 | LUCILLA: Maximus, iam satis. An est tam horribile me in conspectum tui redire? |
| 3.1.14 | MAXIMUS: Minime. Proelio defatigatus. |
| 3.1.15 | LUCILLA: Conspectus mei patris tam debilis me dolore afficit... |
| 3.1.16 | LUCILLA: Commodus certum habet meum patrem de successione allaturum esse. An fratri meo servies ita ut patri servisti? |
| 3.1.17 | MAXIMUS: Romae semper serviam. |
| 3.1.18 | LUCILLA: Etiam nunc deos precor pro te. Sane quidem, precor. |
| 3.1.19 | MAXIMUS: Mortem tui viri mihi dolorem attulit. In luctu fui. |
| 3.1.20 | LUCILLA: Gratias tibi ago. |
| 3.1.21 | MAXIMUS: Novi te filium habere. |
| 3.1.22 | LUCILLA: Verum: Lucius. Annum Octavum ferme complevit. |
| 3.1.23 | MAXIMUS: Filius meus quoque. Gratias tibi ago pro precibus tuis. |
[CAMBIO DI SCENA . Maximus nella sua tenda, prega di fronte ai suoi lari]
| 3.2.1 | MAXIMUS: Lares, auxilium a vobis peto. Sancta mater, deorum consilia ad me defer. Pater,uxorem et filium dulcem protege. Insusurra in eorum aures me vivere ut eos amplectar. Lares, vobis honores tribuo, atque virtutem quam me docuistis adhibere experiar. |
| 3.2.2. | MAXIMUS: Cicero. Tibi labor estne officium tuum exsequaris? |
| 3.2.3 | CICERO: Aliquando de mea sententia gero, reliquo tempore officium meum exsequor. |
| 3.2.4 | MAXIMUS: Forsitan non domum denique regrediamur. |
[CAMBIO DI SCENA . Commodus entra nella tenda di Marcus]
| 3.3.1 | MARCUS:Esne paratus ad urbi serviendum? |
| 3.3.2. | COMMODUS: Scilicet, pater. |
| 3.3.3 | MARCUS: Non imperator fies. |
| 3.3.4 | COMMODUS:Quinam homo prudentior atque maior natu in locum ei supponetur? |
| 3.3.5 | MARCUS: Maximus summum imperium accipiet atque id tenebit dum senatus iterum rem publicam gerat. Urbs res publica denuo erit. |
| 3.3.6 | COMMODUS: Maximus? |
| 3.3.7 | MARCUS: Consilium meum te excruciat? |
| 3.3.8 |
COMMODUS: Olim epistulas ad me misisti,quibus quattuor summas virtutes descripsisti:
sapentiam, iustitiam, fortitudinem, temperantiam. Descriptione ipsa lecta, nullam virtutem ex eis me habuisse noveram. Sed virtutes aliae mihi sunt, pater: - ambitio, quae virtus esse potest, cum nos ad excellendum adducat; - scientia omni tempori serviendi; - virtus, fortasse non in proelio, sed multa virtutis genera sunt; - pietas in familiam, in te. Sed nulla ex meis virtutibus in tua descriptione erat. Etiam tum me ut filium tuum velle non videbaris. |
| 3.3.9 | MARCUS: Oh, Commode, exaggeras verbis. |
| 3.3.10 | COMMODUS: Deos exoravi ut te delectare atque elatus fieri me adiuvarent. Verbum unum dulce, amplexus tenerus, mihi fuissent in meo corde ut sol per mille annos nitens. Quid in me tantum odisti? Unum volui te dignum esse, Caesar, pater... |
| 3.3.11 | MARCUS: Commode, defectiones tuae ut filius, defectio mea ut pater. |
| 3.3.12 | COMMODUS: Pater, caedem pro tibi facerem, si tantum me amares. |
[CAMBIO DI SCENA: Maximus viene svegliato nella sua tenda e convocato da Commodo...]
| 3.4.1 | QUINTUS: Maxime. Imperator petit te adesse. Confestim. |
| 3.4.2. | COMMODUS: Mecum dole, frater. Magnificus pater noster de vita decessit. |
| 3.4.3 | MAXIMUS: Quemadmodum decessit? |
| 3.4.4 | COMMODUS: Medicinus sine dolore eum expiravisse dixit. Per somnum spiritum effudit. |
| 3.4.5 | MAXIMUS: Pater... |
| 3.4.6 | COMMODUS: Imperator tuus in fidem tui confugit, Maxime. Mihi dextram porrige. Semel hoc offeram. |
[MAXIMUS se ne va disgustato e sciccato. Lucilla entra nella tenda, si avvicina a Commodo e pronuncia...] "Ave, Caesar!"
| 3.5.1 | MAXIMUS: Mihi cum senatoribus colloquendum est ad eorum sententiam rogandum. Gaium et Falcum e somno expergefacere! |
| 3.5.2. | CICERO: Gaium and Falcum. |
| 3.5.3 | MAXIMUS: Gladium! |
| 3.5.4 | CICERO: Gladium. |
| 3.5.5 | QUINTUS: Maxime, cave. Imprudens fuisti. |
| 3.5.6 | MAXIMUS: An caveam? Imperator interfectus est. |
| 3.5.7 | QUINTUS: Imperator naturae debitum reddidit. |
| 3.5.8 | MAXIMUS: Quinte, cur arma fers? |
| 3.5.9 | QUINTUS: Custodes! Maxime, rogo ne resistas. Ignoscas rogo sed Caesar iussit. |
| 3.5.10 | QUINTUS: Adequitatis usque ad lucem; deinde eum caedite. |
| 3.5.11 | MAXIMUS: Quinte, aspice huc. En aspice me! Promitte meam familiam te protecturum esse. |
| 3.5.12 | QUINTUS: Familia tua in inferis te inveniet. |
[CAMBIO SCENA - all'alba, nella foresta, arrivati al luogo dell'esecuzione...Maximus si libera e uccide i pretoriani, ma viene ferito...]
| 3.6.1 | PRETORIANUS: Genibus nitere! |
| 3.6.2. |
MAXIMUS: ...Sancte pater, mulierem et filium meos protege. Insusurra eis quod modo vivo ut eos denuo amplectar... Attamen mihi concede mortem decoram . mortem milite dignam.
Algor. Aliquando laminas alligat... Pretoriane! ... Quamdiu abes a domo tua? ...Duo annos, ducentos sexaginta et quattuor dies, et hodie mane... Sancte pater, eos protege... atque virtutem quam me docuistis... Insusurra eis quod modo vivo ut eos denuo amplectar...caetera modo pulvis et aer...Insusurra eis quod modo vivo ut eos denuo amplectar. caetera modo pulvis et aer... |